Ze krijgt, als ze het verhaal vertelt, letterlijk ‘nog steeds buikpijn.’ Marieke Thoomes, coördinator Maatwerkplaats, hield zich persoonlijk bezig met de ‘case’ van Jacoba (54), die als gevolg van een ernstige lichamelijke beperking een Wajong-uitkering heeft. De gehandicapte vrouw vroeg UWV of zij permanent in Spanje mocht gaan wonen met behoud van uitkering. Belangrijkste reden: het Mediterrane klimaat dat heilzaam is voor haar aandoening (spasmen, chronische stijfheid).

Marieke: ‘Ze ging een aantal keer met haar man naar Spanje en ervoer daar dat zij minder pijn heeft. Bovendien voelt ze zich er meer geaccepteerd. Om die reden heeft ze weer zin in het leven. In Nederland ging het almaar slechter met haar. Ze heeft altijd gewerkt, zo goed en kwaad als dat ging, maar zes jaar geleden stelde de arts bij UWV vast dat ze geen arbeidsvermogen meer heeft. Haar man moet haar helpen met douchen en aankleden en ze moet geregeld naar de fysiotherapeut. Ook ervaart ze dat ze met haar hulphond niet wordt geaccepteerd, bijvoorbeeld in restaurants. Ze is vaak somber en depressief en overweegt op die momenten een einde aan haar leven te maken.'

Tijdens twee bijeenkomsten hielden de medewerkers van de Maatwerkplaats zich bezig met de schrijnende situatie van Jacoba. Soms, zegt Thoomes, ontstaat de indruk dat wij alle casussen die we binnen krijgen wel even op kunnen lossen. ‘Maar dat is niet het geval. Wij zijn geen instant oplosservice die zelfstandig opereert.’ Thoomes: ‘We hebben de situatie van Jacoba alle kanten bekeken - haar relaas werd als zeer redelijk en begrijpelijk beoordeeld. Ook maakt het economisch weinig uit dat de uitkering naar het buitenland wordt overgemaakt.’

Desalniettemin woog, zo bleek na de uitgebreide vergadersessies, het juridisch perspectief het zwaarst. ‘Nadrukkelijk is beschreven dat de Wajong een voorziening is voor mensen die in Nederland wonen’, zegt Thoomes. ‘Dat zegt de wet en die hebben wij als UWV uit te voeren. Er zijn bepaalde uitzonderingen - onder meer als je verhuist naar het buitenland en daar aan het werk gaat of wanneer je bij je ouders in een ander land gaat wonen en afhankelijk bent van hun verzorging -, maar die waren niet van toepassing op Jacoba.’ Inmiddels is Jacoba definitief naar Spanje vertrokken. Wel is ze een procedure begonnen tegen de uitkomst van haar zaak. Thoomes: ‘Ze is nu in Spanje, maar zonder inkomen. Dat krijgt ze alleen in Nederland, waar ze zich niet lekker voelt, meer pijn heeft en zich niet geaccepteerd voelt. En het leven niet meer ziet zitten.’

‘Ja, dan draait mijn hart om. Natuurlijk, we passen in veel van de zaken die bij de Maatwerkplaats terecht komen het gelijkheidsbeginsel toe. Dat moet ook. Tegelijk: ik ken in mijn 20-jarige loopbaan bij UWV maar drie, vier vergelijkbare zaken. Niet meer dan een handvol. Ik had zo graag voor deze vrouw het licht willen ontsteken, voor haar fysiek, mentaal en sociaal alle goeds gewild. Wees gelukkig! Ik moet in het geval van Jacoba vaak denken aan de woorden van Piet Hein Donner, de voormalig vicepresident van de Raad van State: ‘Er is niets ongelijker dan ongelijke mensen gelijk behandelen.'