Het doel van arbeidsmarktbeleid is om het functioneren van de arbeidsmarkt te verbeteren. Een arbeidsmarkt die niet goed functioneert kan namelijk maatschappelijk ongewenste uitkomsten tot gevolg hebben. Zoals totaal inkomstenverlies, buitensluiting van bepaalde groepen, machtsmisbruik door werkgevers en uitbuiting van werknemers. Actief arbeidsmarktbeleid richt zich op het ondersteunen van werkzoekenden bij het vinden van werk. Het CPB publiceerde kortgeleden de update van het rapport ‘kansrijk arbeidsmarktbeleid’ deel 2. Hierin staat dat een actief arbeidsmarktbeleid effectiever is in tijden van recessie. Een actief arbeidsmarktbeleid heeft verschillende middelen om werkzoekenden te ondersteunen bij het vinden van werk.
UWV en gemeenten zijn de uitvoerders van een actief arbeidsmarktbeleid. Zij hebben verschillende middelen om dit beleid vorm te geven, zoals:
- Informatie-instrumenten
Bijvoorbeeld zoekmachines waarmee werkzoekenden en werkgevers gematcht worden en competentie- en interessetesten die werkzoekenden helpen om gerichter werk te zoeken. - Financiële prikkels
Bijvoorbeeld actieve werkzoekenden belonen met een bonus en werkgevers loonkostenvoordeel geven bij het aannemen van een specifieke doelgroep. - Bemiddeling
Werkzoekenden helpen in de zoektocht naar werk. Bijvoorbeeld door sollicitatietrainingen aan te bieden, interessante vacatures voor te leggen en het netwerk van UWV en gemeenten in te zetten. - Gesubsidieerde arbeid
Bijvoorbeeld de vroegere Melkertbaan of nu bijvoorbeeld de Basisbaan. - Scholing
Subsidie voor opleidingen voor om- of bijscholing.
De middelen die gekozen worden en hoe effectief ze zijn, hangen voor een groot deel af van hoe groot de afstand van de werkzoekende is tot de arbeidsmarkt. De afstand tot de arbeidsmarkt geeft een inschatting van hoeveel tijd iemand nodig heeft om werk te vinden. Iemand met een kleine afstand tot de arbeidsmarkt vindt sneller een baan dan iemand met een grote afstand. Volgens het CPB is voor mensen met een kleine afstand tot de arbeidsmarkt een combinatie van bemiddelen, begeleiden en controleren effectief. Voor mensen met een wat grotere afstand tot de arbeidsmarkt zijn ook loonkostensubsidies effectief. Scholing is op lange termijn vooral effectief voor werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en dus een grote kans op langdurige werkloosheid.
Gezien de economisch onzekere tijden, maar met voldoende kansen op de arbeidsmarkt, is scholing het instrument bij uitstek om in te zetten in een actief arbeidsmarktbeleid. De kans op langdurige werkloosheid wordt namelijk groter in tijden van een crisis. Hierdoor gaan vaardigheden, werkritme, maar ook zelfvertrouwen en energie verloren. Doordat de afstand tot de arbeidsmarkt voor veel mensen steeds groter wordt, wordt ook de investering om een persoon weer terug in het arbeidsproces te brengen groter. In economisch onzekere tijden kan scholing dus meer impact hebben.
Uit een analyse van UWV blijkt dat:
- Er in verschillende sectoren een krimp is, zoals de horeca, cultuursector en detailhandel.
- Er ook sectoren zijn waar de werkgelegenheid nauwelijks afneemt, zoals in het onderwijs, de ICT en de energiesector.
- In 3 sectoren zelfs groei wordt verwacht: in de zorg- en welzijnssector, bij de overheid en de post- en koeriersbranche. In deze 3 sectoren werken 1,8 miljoen werknemers. Dat is 23% van de werkgelegenheid.
Door de krimp in verschillende sectoren zullen veel mensen een overstap moeten maken naar een andere sector. Scholing kan dan een oplossing bieden. Ook biedt dit meer kansen als de arbeidsmarkt weer krapper wordt. Daarnaast leidt scholing tot een betere aansluiting van vraag en aanbod.
Voor verschillende doelgroepen zijn en komen er verschillende soorten scholingsregelingen.
- WW-scholingsbudget
Werkzoekenden met een WW-uitkering kunnen een opleiding aanvragen die opleidt tot een moeilijk vervulbare vacature. - Leerwerkloket
Voor werkzoekenden, werknemers en scholieren. - Nederland Leert Door
Het doel van Nederland Leert Door is om mensen te ondersteunen om zich te (her)oriënteren op hun mogelijkheden op de arbeidsmarkt, met bijvoorbeeld scholing. Vanaf augustus 2020 is het mogelijk om een persoonlijke ontwikkeladvies aan te vragen.
Inmiddels zijn er in aangepaste vorm ook de nodige scholingsprojecten gestart, bijvoorbeeld in de techniek en voor CDD-specialisten. In deze scholingsprojecten werkt UWV samen met werkgevers en opleiders.