Het meest voorkomende beroep in de kinderopvang is pedagogisch medewerker. De vraag naar dit beroep is in korte tijd enorm gegroeid. De grafiek hieronder laat zien dat er halverwege 2020 ongeveer 1.000 vacatures openstonden. In het 3e kwartaal van 2021 lag dit aantal 3 keer zo hoog.

Terwijl het aantal vacatures voor pedagogisch medewerker sterk steeg, daalde het aantal beschikbare werkzoekenden met 40%. Volgens de spanningsindicator van UWV was in het 3e kwartaal van 2021 landelijk sprake van een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. Het personeelstekort is het grootst in de Randstad. Zowel voor de dagopvang als voor de buitenschoolse opvang (BSO). Met name in de regio’s Midden-Utrecht, Gooi en Vechtstreek en Holland Rijnland hebben kinderopvangcentra steeds meer moeite vacatures te vervullen.

In Utrecht is de nood zelfs zo hoog dat sommige locaties voor buitenschoolse opvang hun activiteiten deels hebben moeten stopzetten. Definitieve sluiting van groepen en locaties door personeelstekort komt nog niet vaak voor. Maar uit een enquête van de branche blijkt hoe groot het probleem is. Bijna een kwart van de kinderopvangcentra met tekorten moet af en toe groepen sluiten.

Het huidige personeelstekort neemt naar verwachting de komende jaren eerder toe dan af. Het coalitieakkoord dat VVD, D66, CDA en ChristenUnie presenteerden op 15 december bevat plannen om de vergoeding voor kinderopvang flink te verhogen. Voor werkende ouders wordt de kinderopvang dan bijna gratis. De vraag naar kinderopvang zal hierdoor waarschijnlijk stijgen. Brancheplatform Kinderopvang werkt! heeft al berekend dat er zo’n 70.000 extra medewerkers nodig zijn voor een scenario met gratis kinderopvang voor alle ouders.

Om het personeelstekort in de kinderopvang aan te pakken hebben de branche en de overheid verschillende oplossingen bedacht. We noemen er 4:

Werkzoekenden uit andere beroepen en sectoren hebben soms vaardigheden die zeer geschikt zijn voor de kinderopvang. Steeds meer werkzoekenden kunnen zonder opleiding tot pedagogisch medewerker snel instromen in de branche. De lijst met geschikte diploma’s voor de kinderopvang werd in 2021 flink uitgebreid. Zo kunnen mensen met bijvoorbeeld de opleiding activiteitenbegeleider of jeugdwelzijnswerk nu sneller aan het werk in de kinderopvang. Zij hoeven alleen relevante bijscholing te volgen. Werkzoekenden kunnen hun opleiding opzoeken via een ‘diplomacheck’.

Als het zij-instromers wel ontbreekt aan het juiste diploma, kunnen zij een bbl- of leerwerktraject volgen. Zo’n traject combineert een opleiding met werken in de praktijk. Ook in dit geval is het niet altijd nodig om een volledige opleiding tot pedagogisch medewerker te volgen. Als iemand over relevante werkervaring met kinderen beschikt, hoeft er alleen een EVC-procedure gevolgd te worden.

Kinderopvangmedewerkers ervaren vaak hoge werk- en regeldruk. Tijdelijke uitval komt hierdoor veel voor. Soms leidt dit er zelfs toe dat medewerkers de branche verlaten. Ook het verhoogde risico op COVID-19 vergroot het personeelstekort. Medewerkers die als gevolg van corona in isolatie of quarantaine moeten, kunnen (soms voor langere tijd) niet werken. Ook biedt de flexpool met invalkrachten vaak onvoldoende mogelijkheden om gaten in de bezetting op te vullen.

Om het hoge verzuim terug te dringen, zetten veel kinderopvangcentra een verzuimcoach of verzuimregisseur in. Ook organiseert de branche workshops voor HR-medewerkers en masterclasses, zoals ‘van werkdruk naar werkplezier’.

Veel pedagogisch medewerkers werken parttime. Vaak is dat een bewuste keuze, maar soms willen ze meer werken. Dit geldt bijvoorbeeld voor bepaalde medewerkers in de buitenschoolse opvang. Zij kunnen alleen maar buiten schooltijden werken, voor slechts een paar uur per dag. Daarom gaan sommige bso-medewerkers op zoek naar werk in een andere branche.

Het opzetten van een combinatiebaan kan in zo’n geval uitkomst bieden. Door het combineren van 2 kleinere banen ontstaan meer werkuren. Zo kan iemand naast een baan in de kinderopvang bijvoorbeeld werken als onderwijsassistent, kantoorwerkzaamheden uitvoeren of werken in de jeugdzorg.

Stagiairs kunnen het personeelstekort in de kinderopvang helpen verminderen, maar niet meer dan 33% van de bezetting mag door stagiairs worden ingevuld. Om de branche te helpen, besloot de overheid het maximum vanaf 1 januari 2022 tijdelijk te verhogen tot 50%. Deze maatregel geeft kinderopvangcentra meer mogelijkheden en zorgt ook voor meer instroom van gediplomeerde medewerkers op de langere termijn.