De spanning op de arbeidsmarkt is in 2021 fors toegenomen. Het aantal werkzoekenden daalde vorig jaar vrijwel continu, terwijl het aantal openstaande vacatures met name in het 2e en 3e kwartaal sterk groeide. Daardoor waren er steeds minder kandidaten beschikbaar om vacatures te vervullen. Het dashboard Vacaturemarkt laat zien dat het aantal vacatures in het 4e kwartaal bijna niet meer toenam. Maar omdat het aantal WW’ers in de eerste 6 maanden van hun uitkering met 3% afnam, werd de arbeidsmarkt toch weer iets krapper. De spanningsindicator bereikte hierdoor een nieuwe recordhoogte en bleef maar net onder de grens voor een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt.
Een vergelijking met de laatste kwartalen van 2020 en 2019 laat zien hoe sterk de arbeidsmarkt in 2021 herstelde. Zo nam het aantal openstaande vacatures tussen eind 2020 en eind 2021 met maar liefst 76% toe. Ondertussen daalde het aantal WW’ers in de eerste 6 maanden van hun uitkering juist met 42%. De schade van het 1e coronajaar, waarin de spanning op de arbeidsmarkt afnam tot ‘gemiddeld’, werd zo snel ingehaald. Maar misschien nog wel opvallender is dat de arbeidsmarktspanning eind 2021 ook hoger was dan in het laatste kwartaal vóór de start van de coronacrisis. Vergeleken met eind 2019 steeg het aantal vacatures namelijk met 34% en daalde het aantal werkzoekenden met 18%.
Bekijk het dashboard Spanningsindicator voor meer informatie en details.
Dat de arbeidsmarkt eind 2021 ongekend krap was is ook terug te zien bij de beroepen. In het 4e kwartaal gold voor slechts 8 van de 92 beroepsgroepen waarvoor UWV de spanning berekent géén krappe of zeer krappe arbeidsmarkt:
- Managers onderwijs (gemiddeld)
- Buschauffeurs & trambestuurders (gemiddeld)
- Biologen & natuurwetenschappers (gemiddeld)
- Dekofficieren en piloten (gemiddeld)
- Maatschappelijk werkers (gemiddeld)
- Bibliothecarissen & conservatoren (gemiddeld)
- Sportinstructeurs (gemiddeld)
- Reisbegeleiders (ruim)
Deze beroepsgroepen bevatten meerdere beroepen. De spanning voor die afzonderlijke beroepen verschilt. Sommige waren al langer minder kansrijk. Andere beroepen hadden last van de lockdown en reisbeperkingen door de coronacrisis.
Doordat de arbeidsmarkt steeds krapper wordt, werken er steeds meer mensen in een beroep met een krappe of zeer krappe arbeidsmarkt. In het 4e kwartaal van 2019 was het aandeel werkenden met een krap of zeer krap beroep samen nog 66%. 2 jaar later was dat aandeel opgelopen tot 82%. Het overgrote deel van de beroepen had dus eind 2021 te maken met krapte. Hierdoor ontstaan kansen voor werkzoekenden. UWV brengt deze kansen in beeld door een overzicht met kansrijke beroepen te publiceren. Om werkgevers te helpen ondanks de krapte toch voldoende personeel te vinden is er het overzicht met 27 oplossingen voor personeelstekorten.
Landelijk gezien was er in het 4e kwartaal van 2021 nog net geen sprake van een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. Maar op regionaal niveau was dat soms al wel het geval. Zoals te zien is in de rechter landkaart, hadden eind vorig jaar 14 regio’s te maken met een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. In deze donkerrood gekleurde regio’s waren dus veel meer vacatures dan werkzoekenden. Die situatie was in het 4e kwartaal van 2020 nog ver weg. Toen was de spanning op de arbeidsmarkt nog grotendeels ‘gemiddeld’: vraag en aanbod waren ongeveer in evenwicht. Ook in het 4e kwartaal van 2019 waren er nog geen regio’s met een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. De linker landkaart laat zien dat de arbeidsmarkt toen weliswaar al krap was, maar nog niet zo krap als eind 2021.
Het is nog onduidelijk hoe de spanning op de arbeidsmarkt zich in 2022 zal ontwikkelen. Eind februari daalde het aantal WW-uitkeringen ten opzichte van december 2021 met 2%, maar de vacaturecijfers over de 1e maanden van het jaar zijn nog niet beschikbaar.
Ook is er onzekerheid over de economische ontwikkeling in het vervolg van het jaar. De opheffing van vrijwel alle coronamaatregelen leek kort geleden verder herstel aan te kondigen. Maar niet veel later brak de oorlog in Oekraïne uit. Deze oorlog zorgt voor veel persoonlijk leed en heeft ook gevolgen voor de economie. Die gevolgen kunnen doorwerken in de Nederlandse arbeidsmarkt. Het is op dit moment onzeker wat die gevolgen precies zullen zijn. De arbeidsmarkt was in ieder geval aan het begin van dit jaar ongekend krap en dat is gunstig voor werkzoekenden.