De daling in het aantal vacatures voor administratief personeel zou kunnen voortkomen uit het feit dat werkgevers in economisch onzekere tijden voorzichtiger worden met de werving voor indirecte functies, zoals financieel-administratief medewerkers. De daling kan ook komen door versnelde digitalisering.
Omdat de prognoses op middellange termijn ongunstig zijn voor werkzoekenden kan het verstandig zijn om de bakens te verzetten en zich te oriënteren op een overstap naar een kansrijker beroep.
Het aantal vacatures is vooral gedaald voor beroepen op middelbaar niveau (beroepsniveau 2), bijvoorbeeld:
- administratief medewerkers
- boekhoudkundig medewerkers
- secretaresses
- receptionisten
Vanaf het 1e kwartaal van 2020 lijkt het aantal vacatures voor deze beroepen zelfs sneller te zijn gedaald dan in de periode ervoor. Op de hogere beroepsniveaus is het aantal vacatures in het afgelopen jaar minder sterk gedaald.
Wat betekent een ‘krappe’ arbeidsmarkt’? We spreken van een krappe arbeidsmarkt als het aantal openstaande vacatures minimaal 1,5 keer zo hoog is als het aantal werkzoekenden dat direct aan de slag kan. En bij een ruime arbeidsmarkt is het aantal direct inzetbare werkzoekenden 1,5 keer zo hoog als het aantal vacatures.
Wanneer de vraag naar personeel daalt en/of het aanbod toeneemt, wordt de arbeidsmarkt ruimer. Het wordt dan voor werkgevers gemakkelijker om personeel te werven en er zijn minder knelpunten om in de personeelsbehoefte te voorzien. Voor werkzoekenden wordt het dan moeilijker om een baan te vinden.
We onderscheiden 13 verschillende bedrijfseconomische en administratieve beroepsgroepen. Een jaar geleden gold voor 9 van deze 13 beroepsgroepen nog een (zeer) krappe arbeidsmarkt (zie tabel). Halverwege 2020 geldt dit nog maar voor 4 beroepsgroepen, namelijk:
- transportplanners en logistiek medewerkers
- boekhouders
- accountants
- financieel specialisten en economen
Bij 5 beroepsgroepen is de arbeidsmarkt omgeslagen naar een ruime markt. Dit geldt voor 3 beroepsgroepen op middelbaar niveau:
- administratief medewerkers
- boekhoudkundig medewerkers
- secretaresses
Dit zijn duidelijk beroepen waar digitalisering een grote rol speelt. Het werk wordt overgenomen door software, computersystemen en apps. Klanten regelen ook steeds meer zaken zelf online. Ook bij directiesecretaresses en zakelijke dienstverleners is de arbeidsmarkt omgeslagen naar een ruime arbeidsmarkt. Bij zakelijke dienstverleners gaat het om beroepen zoals arbeidsbemiddelaars, makelaars en organisatoren van evenementen. Door de coronamaatregelen kunnen er tijdelijk minder evenementen plaatsvinden. Maar ook bij het werk van zakelijke dienstverleners kan (versnelde) digitalisering een rol spelen.
Al voor de coronacrisis werd duidelijk dat de arbeidsmarkt voor bedrijfseconomische en administratieve beroepsgroepen steeds ruimer wordt. Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) heeft voor deze beroepen in december 2019 prognoses opgesteld voor 2024. Hierbij is niet alleen rekening gehouden met de ontwikkelingen aan de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Ook is gekeken naar de aanbodzijde, zoals de instroom van schoolverlaters.
Over het algemeen worden in 2024 voor werkgevers vrijwel geen knelpunten in de personeelsvoorziening verwacht voor bedrijfseconomische en administratieve beroepsgroepen (zie tabel). De ruime markt geldt vooral op middelbaar niveau, zoals bij boekhoudkundig medewerkers, receptionisten en secretaresses. Dit kan komen door de digitalisering in deze beroepen. Uitzondering zijn de transportplanners en logistiek medewerkers, waar enige knelpunten worden verwacht.
Op de hogere niveaus worden ook weinig knelpunten voor werkgevers verwacht. Er komt extra aanbod van personeel omdat werkenden op middelbaar niveau zich zullen ontwikkelen naar een hoger niveau, bijvoorbeeld van secretaresse naar directiesecretaresse. De knelpunten zijn wel iets groter dan op middelbaar niveau. ROA verwacht de grootste knelpunten in de personeelsvoorziening voor de beroepsgroep bedrijfskundigen en organisatieadviseurs.
De toekomstige ontwikkelingen zijn moeilijk te voorspellen. Maar het lijkt erop dat de arbeidsmarktkansen voor ondersteunend administratief personeel de komende jaren niet veel zullen verbeteren. Door digitalisering verdwijnt veel werk. De kans dat dit werk weer terugkomt is klein. Dit geldt vooral voor beroepen op middelbaar niveau. Daarom kan het voor mensen die in deze beroepen werken verstandig zijn om zich te oriënteren op andere beroepen met betere kansen.