Het aantal vacatures is sinds het uitbreken van de coronacrisis fors afgenomen. Volgens recente vacaturecijfers van UWV bedroeg de totale daling half juli ten opzichte van half maart 26%. De vraag naar dienstverlenende beroepen, zoals ‘restaurantkok’, ‘medewerker bediening horeca’ en ‘schoonmaker kantoren’, nam zelfs af met 40%. Hetzelfde gold voor commerciële beroepen en bedrijfseconomische en administratieve beroepen. Maar de daling geldt niet voor alle sectoren en beroepen. Het aantal vacatures voor ICT-beroepen bleef bijvoorbeeld ongeveer gelijk (-5%), terwijl het aantal vacatures voor zorg- en welzijnsberoepen steeg (+8%). Voor bepaalde specifieke beroepen was er zelfs een flinke stijging. Zo nam het aantal vacatures voor helpenden (+74%), tandartsassistenten (+50%), verzorgenden (+32%), applicatieprogrammeurs (+26%) en schilders en behangers (+18%) flink toe. 

Uit een eerdere analyse van UWV over de invloed van de coronacrisis op de werkgelegenheid van sectoren blijkt dat het totaal aantal banen de komende tijd zal afnemen. Wel neemt het aantal werknemers in de sectoren zorg, openbaar bestuur en post- en koeriersdiensten waarschijnlijk toe. De arbeidsmarkt heeft in 2020 dus 2 gezichten: er is tegelijkertijd sprake van krimp en groei van werkgelegenheid.

Om gebruik te kunnen maken van kansen die nu ontstaan, is het belangrijk om de arbeidsmarkt in beweging te brengen. Zodat mensen zo eenvoudig mogelijk kunnen veranderen van beroep of sector. Scholing speelt hierbij een grote rol. Als iemand een nieuw beroep wil gaan uitoefenen of in een nieuwe sector wil gaan werken, heeft die persoon vaak eerst een opleiding nodig. Zowel werkzoekenden als werkgevers kunnen een bijdrage leveren aan het versoepelen van de overstap naar een ander beroep. Lees meer over scholing als arbeidsmarktinstrument.

Een werkzoekende die zijn of haar baan heeft verloren, is erbij gebaat zo snel mogelijk werk te vinden. Dat is in deze tijd niet altijd makkelijk. Kansen op werk kunnen vergroot worden door ook te zoeken naar banen die wat minder aansluiten bij opleiding, werkervaring of persoonlijke voorkeuren. En dus te kijken naar andere sectoren en beroepen. Zo kunnen voormalig bedieningsmedewerkers uit de horeca met hun competenties soms goed aan de slag in de zorg. 

Voor zo’n overstap is vaak wel een opleiding nodig. UWV kan aan mensen met een WW-uitkering scholingsbudget verstrekken. De Rijksoverheid maakt bovendien in het kader van de NOW 2.0 zo’n € 50 miljoen extra beschikbaar voor scholing. Ook biedt zij vanuit het programma NL Leert Door vanaf 1 augustus iedereen die dat wil een gratis ontwikkeladvies. Zo probeert de overheid een leven lang ontwikkelen te stimuleren. Daarbij gaat het overigens niet altijd om het aanleren of bijwerken van vakinhoudelijke kennis en vaardigheden. Voor sommigen is ook scholing op het gebied van basisvaardigheden, zoals rekenen of taal, zeer waardevol.

Ondanks de coronacrisis is een deel van de vacatures op dit moment nog altijd moeilijk te vervullen. Dit heeft 2 oorzaken:

1. Vóór de coronacrisis was er een zeer krappe arbeidsmarkt. Vooral in de techniek, ICT, zorg en het onderwijs was het voor werkgevers moeilijk om goed personeel te vinden. Daarnaast neemt de vraag naar specifieke beroepen (heel) snel toe. Soms komt dit door het coronavirus. Dat is bijvoorbeeld het geval bij het toegenomen aantal vacatures voor helpenden en verzorgenden.
2. Soms speelt ook het seizoen een rol. Zo neemt de vraag naar docenten exacte vakken toe omdat scholen beginnen te werven voor het nieuwe schooljaar. En in het voorjaar en de zomer is er meer werk voor schilders en hoveniers.

Ook voor werkgevers biedt het voordelen als werkzoekenden gemakkelijk kunnen overstappen naar een ander beroep. Zij kunnen een overstap naar een ander beroep bijvoorbeeld makkelijker maken door vacature-eisen bij te stellen. Als een werkzoekende in eerste instantie niet helemaal geschikt is, kan deze met de juiste begeleiding vaak toch een waardevolle werknemer zijn. Om de werkzoekende te helpen om in de functie te groeien, kan een werkgever bijvoorbeeld een interne opleiding aanbieden. Inmiddels zijn er in heel Nederland verschillende initiatieven om werkzoekenden te interesseren voor beschikbare vacatures.

De coronacrisis heeft een grote impact op de arbeidsmarkt. Werkzoekenden en werkgevers worden beiden flink getroffen. Het versoepelen van overstappen tussen beroepen en sectoren kan bijdragen aan een oplossing voor de heersende problemen. Een flexibele houding van werkzoekenden en werkgevers, gekoppeld aan scholing, helpt mismatch te voorkomen of verminderen.