Uitzendkrachten die ziek worden kunnen recht hebben op een Ziektewetuitkering, die betaald wordt door UWV. UWV verstrekt jaarlijks zo’n 350.000 ZW-uitkeringen, vaak voor een korte tijd, soms voor een lange periode. Slechts een zeer klein deel van de uitkeringsgerechtigden neemt deze uitkering mee naar het buitenland. Wettelijk is dat toegestaan; verblijf in Nederland is voor deze uitkering geen vereiste. EU-burgers die een ZW-uitkering in hun woonland ontvangen, moeten - net als iedereen die een uitkering aanvraagt - voldoen aan de daarbij geldende voorwaarden en verplichtingen.

Het mogelijke misbruik kwam aan het licht nadat verzekeringsartsen van UWV opmerkten dat in korte tijd relatief veel Ziektewetuitkeringen werden toegekend aan mensen met een adres in Slowakije, terwijl dat er normaal gesproken slechts een zeer klein aantal per jaar zijn. Ook de genoemde, zeer waarschijnlijk gefingeerde oorzaak en geleverde (medische) documenten riepen vragen op. Een deel van de documenten is mogelijk vervalst.

Het onderzoek betreft tot nu toe 94 zaken. In het geval van al lopende uitkeringen is meteen contact gezocht met de betreffende cliënten om aanvullende informatie op te vragen en ze uit te nodigen voor controle door een arts. Wanneer iemand niet reageert, niet komt opdagen of geen deugdelijke informatie kan verstrekken, kan de uitkering worden stopgezet of geschorst. Dit is inmiddels in 28 gevallen gebeurd. In nog eens 9 gevallen is de uitkering beëindigd, omdat er hard bewijs is dat medische documenten vals zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om gefingeerde verklaringen van artsen in het buitenland. Uit onderzoek blijkt dat deze artsen de patiënten niet kennen en ook geen verklaring hebben afgegeven. In 32 gevallen heeft UWV de uitkering al bij de aanvraag tegengehouden en is er dus geen uitkering betaald. In 69 van de 94 zaken is de uitkering dus stopgezet of tegengehouden. Van de resterende 25 lopende uitkeringen wordt nog onderzocht of ze stopgezet kunnen worden.

UWV doet ondertussen verder onderzoek naar de toedracht en of er sprake is van strafbare feiten en/of georganiseerd misbruik. Wanneer er bewijs is van een regelovertreding kan de al verstrekte uitkering teruggevorderd worden en een boete worden opgelegd. Dit kan uiteindelijk ook leiden tot een strafrechtelijk onderzoek onder leiding van het Openbaar Ministerie.

UWV staat voor een goede balans in dienstverlening en handhaving, met aandacht voor de menselijke maat. Het betekent dat we risicogericht controleren en handhaven om fraude te voorkomen en te bestrijden zonder dat uitkeringsgerechtigden die te goeder trouw zijn daar de dupe van worden. Dat geldt dus ook voor de Ziektewet.

UWV heeft eerder samen met KPMG alle risico’s binnen de ZW (en andere wetten) geïnventariseerd. Misbruik van de mogelijkheden om een uitkering te exporteren is een bekend risico, net als gezondheidsfraude. UWV is daar alert op en treedt op wanneer er signalen van misbruik zijn.

Tegelijkertijd heeft UWV bij de handhaving in het buitenland te maken met wettelijke en praktische beperkingen, zo concludeerde onlangs ook de Algemene Rekenkamer. Dat komt onder meer doordat UWV in het buitenland niet dezelfde bevoegdheden heeft als in Nederland en rekening moet houden met lokale wetgeving. En sociale zekerheidsstelsels zijn niet overal op nationaal niveau georganiseerd, waardoor informatie niet centraal toegankelijk is. De ARK stelde ook vast dat UWV wel volop inspanningen levert om die beperkte mogelijkheden ten volle te benutten. Dat is ook nu het geval.