Scholing voor mensen met een arbeidsbeperking

Uit de internationale wetenschappelijk literatuur is bekend dat scholing een effectief re‑integratie-instrument is, zeker voor mensen die zonder scholing weinig kans hebben op de arbeidsmarkt. Het is aannemelijk dat een groot deel van de mensen met een arbeidsbeperking onder deze groep valt. WGA’ers kunnen vaak niet terugkeren in hun oude beroep en/of hebben beperkte digitale en/of taalvaardigheden. Wajongers hebben vaak geen startkwalificatie of hebben een laag opleidingsniveau en/of weinig werkervaring. Vanuit het kennisprogramma Onbeperkt aan het werk was om die reden behoefte aan inzicht in de manier waarop UWV scholing inzet voor de verschillende groepen met een arbeidsbeperking, het succes daarvan en welke succesfactoren daarbij een rol spelen.

Dit zijn de belangrijkste bevindingen:

• UWV heeft ruime mogelijkheden om, onder voorwaarden, scholing in te zetten voor mensen met een arbeidsbeperking. In de praktijk wordt deze scholing echter op beperkte schaal ingezet. Jaarlijks volgt ongeveer 1% van de uitkeringsgerechtigden met een arbeidsbeperking én arbeidsvermogen scholing.
• Bijna 60% van de mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering voor wie UWV scholing inzette in de jaren 2012–2018 vond daarna betaald werk. Kanttekening hierbij is dat niet is onderzocht welk deel hiervan ook zonder scholing werk had gevonden.
• Vijf factoren zijn van belang voor succesvolle inzet van scholing. De eerste is dat de scholing ingebed moet zijn in de persoonlijke leefsituatie van een werkzoekende en zijn re-integratieproces als geheel. Verder is het belangrijk dat er intensieve persoonlijke face-to-facebegeleiding plaatsvindt, dat de uitkeringsgerechtigde zo veel mogelijk zelf zijn doelen stelt en dat hij geleidelijk meer regie krijgt over zijn leer- en baanvindproces. Tot slot kan arbeidsmarktgerichte scholing het best plaatsvinden in een leerwerkcombinatie, waarin deelnemers in staat zijn het geleerde direct in de praktijk toe te passen.
• Van de vijf geïdentificeerde succesfactoren voor scholing doet UWV het op dit moment vooral goed op de arbeidsmarktgerichtheid van de scholing. De praktijk staat centraal. Vooral voor Wajongers is er bij UWV aandacht voor leerwerkplekken. Op de andere factoren zijn verbeteringen mogelijk.
• De redenen waarom UWV scholing op dit moment beperkt inzet zijn divers. Er zijn belemmeringen aan de kant van de uitkeringsgerechtigden, maar ook bij UWV-professionals, re-integratiebedrijven, Werkgeversservicepunten, werkgevers en Leerwerkloketten. Bovendien is scholing ook niet voor iedereen nodig en is niet iedereen schooljaar. Maar de mening dat meer uitkeringsgerechtigden met een arbeidsbeperking via scholing aan het werk geholpen kunnen worden, wordt breed gedeeld.
• UWV gaat vanaf 2021 actief aan de slag om vaker scholing in te zetten voor mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering.