Dat wij niet altijd aan de verwachtingen kunnen voldoen komt door drie ontwikkelingen die elkaar versterken. Ten eerste vallen steeds meer mensen langdurig uit door ziekte, waardoor het aantal aanvragen voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen toeneemt. Ondertussen daalt het aantal verzekeringsartsen. Ten tweede is ons fundament onvoldoende stevig en hebben we onze sociaal-medische dienstverlening niet op orde. Hierdoor moeten mensen te lang wachten op een beoordeling en hebben ze onzekerheid over hun inkomen. In de derde plaats is het stelsel van wetten en regels voor ziekte en arbeidsongeschiktheid te complex en onuitvoerbaar.
Bestuursvoorzitter van UWV, Maarten Camps: ‘Om mensen in de toekomst betere en snellere sociaal-medische dienstverlening te bieden en te geven waar ze recht op hebben, moeten we scherpe keuzes maken. Dit vinden we vervelend, maar het is helaas nodig om de basis op orde te krijgen. Allereerst moeten we ons richten op de verbetering van de sociaal-medische dienstverlening. Daarvoor moeten wij uniformer werken en de IT-systemen verbeteren. Daarnaast zijn wij gestart met structurele verbeteringen in de berekening van uitkeringen en werken we hard aan het verbeteren van onze kwaliteit. Met het programma ‘Kwaliteit op orde’ versterken we het kwaliteitsmanagement voor alle onderdelen van UWV.’
UWV gaat de beschikbare verzekeringsartsencapaciteit inzetten waar dat nu het meest nodig is, zodat de wachttijden verkort worden. Samen met het ministerie van SZW is gekeken naar (tijdelijke) oplossingen. We voeren de prioritering van de afgelopen jaren strakker door. Bij de inzet ligt de nadruk op mensen die door de achterstanden het meest in de problemen komen. Denk aan voorrang bij de vaststelling of iemand recht heeft op een WIA- of Wajong-uitkering. Gevolg hiervan is het streven helaas alleen nog herbeoordelingen te doen in urgente gevallen. Ook wordt gekeken of HBO-zorgprofessionals in het kader van taakdelegatie zelfstandig taken binnen de sociaal-medische dienstverlening kunnen verrichten. Daardoor wordt de verzekeringsarts ontlast en kunnen meer beoordelingen gedaan worden.
Met de Ontwikkelagenda voor sociaal-medische dienstverlening brengen we het fundament van de organisatie verder op orde. We gaan verder met het ontwikkelen van de sociaal medische centra, waarin een multidisciplinair team beoordelingen doet. We versterken de duale sturing en passen verdergaande uniformering, digitalisering en vereenvoudiging toe in onze werkwijzen. Dit is een meerjarig programma om de multi-problematiek integraal en gestructureerd aan te pakken.
Samen met private partijen, zoals het verbond van Verzekeraars en Oval, verkent UWV hoe er samengewerkt kan worden. Deze samenwerking moet leiden tot een duidelijk gedeeld beeld van iemands belastbaarheid waardoor de verzekeringsarts sneller en efficiënter een WIA-claimbeoordeling kan doen. UWV start in 2026 met een proef, waarbij intensief wordt samengewerkt tussen verzekeringsartsen en bedrijfsartsen.
Er is duidelijkheid hoe UWV de mogelijke fouten in de WIA-uitkeringen gaat herstellen. Het ministerie van SZW heeft samen met UWV, de Belastingdienst, het Ministerie van Financiën en Dienst Toeslagen gewerkt aan een tijdelijke vergoedingsregeling. Mensen met een te lage uitkering krijgen een nabetaling in de vorm van een vergoeding, die buiten het verzamelinkomen valt. Daardoor zijn er zo min mogelijk nadelige gevolgen voor bijvoorbeeld toeslagen die mensen ontvangen. Naar verwachting kunnen de eerste nabetalingen in de tweede helft van 2026 worden gedaan. Ook starten we dan met het herstellen van de uitkeringen die na controle te hoog blijken. Twee maanden nadat mensen daarover bericht hebben ontvangen, wordt de uitkering verlaagd. Cliënten die teveel hebben gekregen hoeven niets terug te betalen.
Omdat er duidelijkheid is over hoe we keteneffecten bij het nabetalen kunnen beperken, gaat UWV ook beëindigde WIA-uitkeringen in de periode 2020-2024 controleren op dagloonfouten. Mensen met beëindigde uitkeringen krijgen daarover nog persoonlijk bericht. Het totaal aantal te controleren uitkeringen is 51.000. Om te voorkomen dat cliënten tegelijkertijd met meerdere herstelacties te maken krijgen, stemmen we deze zoveel mogelijk op elkaar af.
‘Het wachten op duidelijkheid over hun uitkering valt mensen zwaar’, zegt Maarten Camps: ‘Daarom houden we hen regelmatig op de hoogte. Hierbij werken we nauw samen met partners zoals de Landelijke Cliëntenraad (LCR) en vakbonden. De informatiebehoefte verschilt per cliënt, daar stemmen we onze communicatie op af. Naast periodieke persoonlijke updates aan cliënten, was er dit najaar onder meer een cliëntenbijeenkomst. Mensen konden er terecht met vragen en voor een luisterend oor. In het eerste kwartaal van 2026 wordt opnieuw een cliëntenbijeenkomst georganiseerd.’
Met de verbeterinitiatieven voor de sociaal-medische dienstverlening alleen kunnen wij nog steeds niet aan alle verwachtingen voldoen. Meerdere rapporten van de Algemene Rekenkamer, het OCTAS-rapport en het afgelopen week gepresenteerde Interdepartementale beleidsonderzoek ‘Werk aan de WIA’ laten allemaal zien dat het stelsel is vastgelopen. Camps: ‘De WIA is te complex geworden, aan mensen niet meer uitlegbaar en voor onze medewerkers niet meer uitvoerbaar. Om het tij te keren en de uitvoerbaarheid te vergroten zijn in het stelsel forse ingrepen nodig. Dit vraagt om stevige keuzes van het nieuwe kabinet en de Tweede Kamer. Zodat UWV mensen beter, sneller en duidelijker kan helpen.’
We toetsen continu hoe we de uitvoering van onze dienstverlening beter kunnen aansluiten op de behoeftes van cliënten. Dit doen we onder andere door het betrekken van sociale partners, ketenpartners en het toetsen van onze communicatie bij cliënten. Bijvoorbeeld door het gesprek te voeren in de klankbordgroep over hoe we de gezamenlijke uitdagingen kunnen oplossen en de evaluaties die we uitvoeren op het gebied van cliëntcommunicatie. Lees meer informatie over de laatste klankbordgroep bijeenkomst van 1 oktober 2025 en de Evaluatie van de communicatie rondom de WIA Herstelactie bij UWV.
Bekijk hier de kwaliteitsrapportage van de sociaal medische dienstverlening. In deze rapportage tonen en duiden wij de uitkomsten uit de meest recente kwaliteitsonderzoeken naar de WIA en de Wajong. Voor de Ziektewet dienstverlening zijn de uitkomsten, die onderdeel maken van het vierde kwaliteitsonderzoek nog niet afgerond. Over de kwaliteit van de dienstverlening in 2025 verschijnt nog één kwaliteitsonderzoek. Deze wordt in het eerste kwartaal van 2026 afgerond.