UWV ziet dit jaar af van een perspresentatie van het jaarverslag. Niet alleen vanwege de coronamaatregelen die bijeenkomsten onmogelijk maken, maar vooral omdat het Jaarverslag 2019 door de coronacrisis in een volkomen ander licht komt te staan. Paling: ‘De wereld ziet er ineens volkomen anders uit en ontwikkelingen uit 2019 zijn daarom niet zomaar door te trekken. De coronacrisis heeft een grote invloed op alles wat we nu doen als UWV en dat zal zeker dit hele jaar zo blijven. Toch is het goed om stil te staan bij de prestaties en uitdagingen van vorig jaar.’

De afgelopen jaren heeft UWV sterk ingezet op meer persoonlijke dienstverlening en dat is in 2019 doorgezet. UWV heeft meer mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie ondersteuning kunnen bieden tijdens hun zoektocht naar werk. Mede hierdoor gingen zo’n 10.700 mensen vanuit de WIA gedeeltelijk of volledig weer aan het werk. Vanuit de Wajong waren dat er 8.600. Vanuit de WW gingen 171.700 mensen weer volledig aan het werk. UWV heeft in 2019 circa 1,2 miljoen mensen correct en tijdig van inkomen voorzien. In totaal is daarbij voor zo’n 19,9 miljard euro uitgekeerd.

UWV heeft in 2019 161.000 sociaal-medische beoordelingen uitgevoerd, 2,8% meer dan in 2018. De werving van nieuwe (verzekerings)artsen verloopt goed, maar het effect op het aantal beoordelingen is in eerste instantie nog beperkt, omdat de opleiding tijd kost en hun begeleiding bovendien ook inzet vraagt van geregistreerde verzekeringsartsen.

Onder meer vanwege het stijgende aantal WIA-aanvragen zal de druk op de sociaal-medische beoordelingen toenemen en is er naast werving van nieuwe artsen en het werken met taakdelegatie meer nodig om oplopende wachttijden te voorkomen. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft aangekondigd daarover met UWV en alle betrokkenen in gesprek te gaan.

Het is belangrijk dat uitkeringen terecht komen bij mensen die er ook echt recht op hebben. UWV ziet daarop toe en treedt op tegen overtredingen en misbruik, hoewel de handhavingscapaciteit niet voldoende is om alle signalen en meldingen op te pakken. In 2019 was het totaal geconstateerde benadelingsbedrag als gevolg van overtredingen van de inlichtingenplicht € 25,3 miljoen. In totaal werd voor 4,3 miljoen aan boetes uitgedeeld. Onderzoek naar fraudethema’s, zoals gefingeerde dienstverbanden, zorgfraude en hennepteelt, leverde in totaal een besparing op van € 24,9 miljoen doordat uitkeringen zijn stopgezet of niet zijn toegekend.

Ook de extra maatregelen om WW-fraude door arbeidsmigranten tegen te gaan, werpen hun vruchten af. Zo is het proces om een papieren aanvraag te doen aangescherpt, net als de controles op verwijtbare werkloosheid of ongeoorloofd verblijf in het buitenland. Bij de afgeronde onderzoeken naar situaties waar meerdere uitkeringen op één adres worden verstrekt, blijkt in 30 procent van de gevallen sprake van fraude. In totaal is hiermee een fraudebedrag gemoeid van ruim € 1,4 miljoen.

In het Jaarverslag 2019 is veel aandacht voor de dilemma’s waar UWV mee te maken heeft. Het dilemma tussen dienstverlening, controle en handhaving, tussen wat de politiek belooft en wat de uitvoering kan waarmaken, tussen maatwerk en strakke regelgeving.

‘Die dilemma’s worden door de coronacrisis alleen maar actueler’, zegt bestuursvoorzitter Fred Paling. ‘De huidige situatie vraagt veel van UWV. Aan de ene kant vervult UWV een belangrijke rol bij het uitvoeren van de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Het is heel mooi om te zien hoe het vakmanschap en de inzet van heel veel UWV-medewerkers bijdragen aan het behoud van banen. Aan de andere kant heeft de huidige crisis een grote impact op de uitvoering van onze gewone taken.’

Zo heeft het oplopende aantal WW-aanvragen mogelijk gevolgen voor de balans tussen dienstverlening en handhaving, maar ook voor de mate van ondersteuning. Dat laatste wordt versterkt door de coronamaatregelen die face to face afspraken en bijeenkomsten als inspiratiedagen vooralsnog onmogelijk maken. ‘We proberen de dienstverlening zo effectief mogelijk voort te zetten bijvoorbeeld door de inzet van online webinars, maar iedereen begrijpt dat de situatie niet ideaal is’, aldus RvB-voorzitter Fred Paling.

Hetzelfde geldt voor de sociaal-medische beoordelingen waar fysieke spreekuren zijn vervangen door telefoon- en videospreekuren. Dat vraagt aanpassingsvermogen van zowel klanten als verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen. In veel situaties is het nog steeds mogelijk om tot een goede beoordeling te komen – óf dat kan beoordelen onze professionals zelf per individueel geval. In een aantal gevallen zal een oordeel moeten worden uitgesteld. Het risico bestaat dat achterstanden daardoor oplopen.

Paling: ‘De wereld staat door corona op zijn kop en veel bedrijven en organisaties zullen een manier moeten vinden hoe om te gaan met de nieuwe situatie. Dat geldt ook voor UWV. Wat daarbij voor ons voorop blijft staan is het belang van burgers en werkgevers. Ook in deze voor iedereen moeilijke tijden willen we de best mogelijke dienstverlening blijven bieden.’

Bekijk de verantwoordingssite voor alle informatie uit het jaarverslag en veel extra cijfers.