We hebben in Nederland met elkaar afgesproken dat mensen die zonder werk zitten, recht hebben op een tijdelijke werkloosheidsuitkering. Dat is een groot goed. Aan de andere kant is het zo dat ze daarbij moeten voldoen aan bepaalde voorwaarden. Een daarvan is dat je het meldt als je naar het buitenland gaat. Je moet immers beschikbaar zijn voor de Nederlandse arbeidsmarkt en kunnen solliciteren. Kort verblijf in het buitenland, bijvoorbeeld voor een vakantie, is in overleg met UWV toegestaan.

In deze casus gaat het (echter) om langdurig verblijf in het buitenland, zonder opgaaf van redenen. Dit houdt in dat betrokkenen niet beschikbaar waren voor de Nederlandse arbeidsmarkt. UWV heeft ook een taak om te zorgen dat iedereen op de juiste manier gebruikmaakt van onze voorzieningen. Het is belangrijk dat iedereen die een WW-uitkering krijgt daar ook recht op heeft. Dat betekent dat we maatregelen nemen als iemand ten onrechte gebruikmaakt van een uitkering, bijvoorbeeld omdat ze ongeoorloofd, langdurig in het buitenland zijn. De risicoscan Verblijf Buiten Nederland moest UWV helpen bij het signaleren van het ongeoorloofd verblijf in het buitenland tijdens het ontvangen van een WW-uitkering. Dit werd gedaan door het bekijken van de locatie van de computer wanneer iemand inlogde op de website van UWV. Op zich verkrijgt UWV al veel informatie vanuit haar interne systemen. Deze informatie kunnen we rechtmatig gebruiken. In dit geval gaat het echter om het plaatsen van een cookie op de computer van een cliënt die bij ons was ingelogd, waardoor we in combinatie met het IP-adres op de hoogte waren van de locatie van deze gebruiker.

UWV is er tijdens de uitvoering van deze risicoscan achter gekomen dat een deel van deze maatregel, het verkrijgen van IP-gegevens via cookies en het verwerken hiervan in de risicoscan Verblijf Buiten Nederland, mogelijk niet geoorloofd was volgens de wet. Er is toen besloten om alternatieven te verkennen en om aanvullend juridisch advies in te winnen specifiek op het deel waarvan vermoedens waren dat het onrechtmatig gebeurde. Mede op basis van dat advies heeft UWV de volledige risicoscan stopgezet.

Voordat de risicoscan Verblijf Buiten Nederland in gebruik genomen werd hebben wij deze uitvoerig getoetst, gevalideerd en onderzocht of de maatregel rechtmatig was en hebben wij een externe partij laten meekijken. Tijdens dit proces hebben alle seinen steeds op groen gestaan. Met de kennis van nu blijkt echter dat we toch een fout hebben gemaakt in de waarborging van een deel van de risicoscan waarin door middel van cookies IP-gegevens verworven werden om iemands locatie te bepalen. Hierin zijn wij uiteindelijk niet zorgvuldig genoeg geweest. Dit spijt ons. UWV is een publieke dienstverlener en wij stellen hoge eisen aan onze rol. In het geval van onze handhavende taak betekent dit dat zorgvuldig handelen erg belangrijk is. Dat ons in dit geval niet gelukt is, vinden wij uitermate vervelend.

Aan de risicoscan Verblijf Buiten Nederland is drie jaar gewerkt . In totaal is de risicoscan tien maanden functioneel geweest totdat wij deze in februari 2023 stopgezet hebben. In die tijd zijn er op basis van signalen uit de risicoscan Verblijf Buiten Nederland 3.600 onderzoeken gestart. Deze onderzoeken hebben geleid tot 460 aanpassingen van de uitkering (bijvoorbeeld door het geven van een boete).

Belangrijk om te noemen is dat een signaal vanuit de risicoscan Verblijf Buiten Nederland nooit bewijs is geweest om iemand een sanctie op te leggen wegens ongeoorloofd verblijf in het buitenland. Een signaal vanuit de risicoscan kan aanleiding zijn voor de start van een onderzoek door medewerkers van UWV. Het bewijs voor een overtreding kwam altijd voort uit dit onderzoek. In het onderzoek is er altijd persoonlijk contact geweest met de persoon om te bepalen wat er aan de hand was en of iemand zich ongeoorloofd in het buitenland bevond ten tijde van een uitkeringssituatie.