Maar voordat het gesprek aan tafel begint, leidt Margaretha Buurman – hoofd Kenniscentrum van UWV – de avond in. Ze neemt de kijker mee in een schets van het landschap dat arbeid en gezondheid heet. Wat zijn de trends? ‘De arbeidsmarkt is krap, maar een groot deel van de mensen met een arbeidsbelemmering doet niet mee of is minder productief vanwege gezondheidsproblemen. Veel hebben een uitkering en de komende jaren gaat dat alleen maar toenemen. Deze groei is zorgelijk, want die uitkeringen zijn vaak een eindstation in plaats van een tijdelijke oplossing. Weinig mensen stromen uit naar werk. Ook het ziekteverzuim neemt fors toe. En de kosten van dit alles lopen enorm op. In 6 jaar tijd liepen deze kosten met 40 procent op. Genoeg reden om uitval door ziekte en arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Maar hoe doen we dit?’

Terug naar de tafel, waar Martijn de Greve het gesprek met de eerste vier gasten begint bij Jeroen Duin, een werkgever bij een bedrijf waar het ziektepercentage hoog was toen hij het overnam, zo’n 12 procent. In anderhalf jaar is dat met ruim de helft afgenomen. Hoe ging dat? ‘Door mensen op één lijn te krijgen, door er één team van te maken en met elkaar te kijken: waar gaan we voor en waar staan we voor? Voorheen hadden we eilandjes en nu staat iedereen voor elkaar klaar.’

Bij Mieke Rabou gaat het goed met het ziekteverzuim bij haar opdrachtgever, een grote scholengemeenschap. Dat is laag. Wat is de toverformule, wil De Greve weten: ‘Het is een werkgever die jaren geleden zijn nek heeft uitgestoken door een andere arbodienstconstructie samen te stellen. Naast de interactie en gesprekken tussen leidinggevende en medewerker, kwam er een extra ‘tool’ binnen de organisatie, de rol van de arbeidsdeskundige. Dat is uniek, net als het geven van eigen regie aan de verzuimer.’

De SER heeft een rapport sociaal-economische gezondheidsverschillen, Marike Knoef geeft uitleg: ‘We hebben de afgelopen jaren veel ingezet op de leefstijl van mensen, zoals obesitas. Toch zien we dat de gezondheidsverschillen niet kleiner worden. Daar hebben we adviezen over uitgebracht. We moeten ons meer focussen op de problemen die mensen ervaren. Eetgedrag wordt ook beïnvloedt door financiële stress wat veroorzaakt wordt door de arbeidsmarkt, sociale zekerheid en de leefomgeving. Daarop moeten we ons richten.’

Aan Cécile Boot de vraag: wat kost dat ziekteverzuim de Nederlandse economie? ‘Heel veel. Er blijft veel arbeidspotentieel onbenut, dat kunnen we ons niet permitteren. Als meer mensen ziek zijn, wordt de druk op de rest nog groter, met uitval tot gevolg. En zo zitten we in een cirkel. We móeten investeren in de gezondheid van werkende mensen. Preventie dus.’

De tweede tafel wordt gevuld door Raad van Bestuurslid UWV Johanna Hirscher, directeur-generaal Curatieve Zorg Barbara Goezinne van VWS, vicevoorzitter FNV Kitty Jong en Lars Scheurer van Arbodienst Richting. De verbindende factor tussen de vier tafelgasten is de focus op preventie.

Hoe moeten we veranderen? Lars Scheurer beseft dat we met een percentage van 35 procent van de werkgevers dat zich bezighoudt met preventie aan de erg lage kant zitten: ‘Dat merken we aan de risico-inventarisaties. Die worden weinig gebruikt en het is ook geen goed instrument. Dat moet anders. Werkgevers zijn ondernemers, die zijn gewend risico’s te nemen en zijn hier niet mee bezig.

Volgens Kitty Jong zou dat niet nodig moeten zijn: ‘Werkgevers willen vaak niet betalen voor preventie. Ze accepteren de gevolgen. Daar moet toch echt meer mee gebeuren. Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen.’

Barbara Goezinne geeft aan dat preventie bij VWS ook zeker aandacht heeft: ‘Dat is erg belangrijk. De systemen piepen en kraken. We kunnen het met elkaar best aan, maar we moeten keuzes maken. Artsen inzetten waarop ze nodig zijn, werk als medicijn.’

UWV is volgens Johanna Hirscher vaak pas heel laat betrokken in het proces: ‘Je ziet in de spreekkamer dat langdurige uitval deels met werk en de werkgever te maken heeft, maar ook met energie en zingeving. Dat kun je niet alleen bij de werkgevers neerleggen. Het is een maatschappelijk probleem. UWV zou eerder moeten worden betrokken, niet alleen als poortwachter.’

Het komt kortgezegd neer op een breed maatschappelijk probleem dat vooral in de keuze voor het huidige systeem zit, waarbij werkgevers en werknemers, ondersteunende diensten en beleidsmakers alle in hun eigen hokjes zitten en niet over hun eigen schutting kijken. Dat zijn keuzes die we door de tijd hebben gemaakt en waar we met elkaar goed het debat over moeten voeren en blijven voeren. Dat beamen de gasten aan tafel en wordt tot slot ook bevestigd door de in de zaal aanwezige werkgevers.

De talkshow KRAP terugkijken? Dat kan. Ga naar uwv.nl/krap. Daar vindt u niet alleen KRAP 4, maar ook alle voorgaande talkshows. En daar kunt u ook de KRAP-podcast luisteren over ‘Gezond aan het werk’.