De lastenstijging heeft meerdere oorzaken. Het kabinet heeft het wettelijk minimumloon per januari 2023 met 10,15% verhoogd vanwege de hoge inflatie. Daarop volgden nog indexaties: met 3,13% per juli 2023 en nog eens 3,73% per januari 2024. De uitkeringslasten stijgen mee met deze verhogingen. Daarnaast leidt de verhoging van de AOW-leeftijd met 3 maanden in 2023 en nog eens 2 maanden in 2024 tot meer uitkeringen, omdat meer mensen langer een uitkering ontvangen.
Het aantal WW-uitkeringen is in 2023 licht gestegen. Ondanks dat de economische groei is stilgevallen, stijgt het aantal WW-uitkeringen in 2024 beperkt, naar verwachting tot 181.000. De WW-uitkeringslasten stijgen van € 2,5 miljard in 2022 naar € 2,9 miljard in 2023. In 2024 volgt een verdere toename tot € 3,4 miljard.
Het totaal aantal uitkeringen voor de arbeidsongeschiktheidswetten stijgt in de periode 2022–2024. Tegenover een toename van het aantal WIA- en Wajong-uitkeringen staat een afname bij de WAO en WAZ. Sinds 1 oktober 2022 past UWV een vereenvoudigde WIA-claimbeoordeling toe voor de leeftijdscategorie 60 jaar en ouder. Deze 60-plusmaatregel is een onderdeel van een breder pakket aan maatregelen om de wachttijden voor de sociaal-medische beoordelingen te verkleinen. Dit heeft volume- en financiële effecten. Mensen wachten minder lang op hun beoordeling, waardoor UWV minder voorschotten hoeft te verstrekken en meer WIA-uitkeringen toekent. De maatregel loopt tot en met eind 2024. De totale uitkeringslasten voor de arbeidsongeschiktheidswetten stijgen van € 14,1 miljard in 2022 naar € 16,2 miljard in 2023. In 2024 stijgen de uitkeringslasten verder naar € 17,9 miljard.
De Ziektewet-uitkeringslasten stijgen van € 2,0 miljard in 2022 naar € 2,2 miljard in 2023. In 2024 komen de uitkeringslasten uit op € 2,3 miljard. De Wet arbeid en zorg (Wazo)-uitkeringslasten stijgen van € 1,8 miljard in 2022 naar € 2,8 miljard in 2023. Dit komt vooral door de invoering in 2022 van de Wet betaald ouderschapsverlof, die ook meer kost dan vooraf was ingeschat. In 2024 komen de totale uitkeringslasten voor de Wazo uit op € 2,7 miljard.
Met ingang van 2024 is het STAP-budget afgeschaft, in 2023 is daaraan € 105 miljoen besteed. Werkenden en werkzoekenden konden sinds 1 maart 2022 jaarlijks bij UWV een STAP-subsidie aanvragen voor scholing en ontwikkeling.
Met de Januarinota schetst UWV actuele inzichten voor 2023 en 2024 in de verwachte ontwikkeling van de door UWV uitgevoerde wetten en fondsen. Met de prognoses voorziet UWV het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het Centraal Planbureau en het ministerie van Financiën van cijfers voor o.a. de komende voorjaarsbesluitvorming.