Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor de krapte. Sommige oorzaken zijn structureel en andere hebben te maken met plotselinge ontwikkelingen.

• Coronacrisis Een deel van de krapte is te verklaren door een plotselinge oorzaak: de coronacrisis. Veel mensen die werkzaam waren in bijvoorbeeld de horeca en detailhandel zijn soms noodgedwongen ander werk gaan doen. Vanaf begin 2021 ontstond een ‘inhaalvraag’: de aankopen/bestedingen die waren uitgesteld, werden alsnog gedaan. Deze inhaalvraag zorgde voor een stijgende vraag naar personeel. Personeel dat door de coronacrisis inmiddels ergens aan het werk was gegaan keerde vaak niet terug naar het oude werk of sector. Maar er zijn ook medewerkers behouden gebleven in bedrijven en sectoren die zonder noodsteun misschien personeel hadden moeten laten gaan. Deze werknemers waren anders op de arbeidsmarkt terecht gekomen voor andere bedrijven. De krapte op de arbeidsmarkt is nu zo extreem dat deze, bij een economische recessie wel vermindert, maar naar verwachting niet geheel verdwijnt.
• Vergrijzing Naast tijdelijke oorzaken heeft de krapte op de arbeidsmarkt ook structurele oorzaken, zoals bijvoorbeeld vergrijzing. De vergrijzing van de Nederlandse bevolking heeft een grote impact. 1 op de 10 werknemers in Nederland is 60 jaar of ouder en zal binnen nu en 7 jaar met pensioen gaan. Dit heeft effect op alle sectoren, maar in een aantal sectoren ligt het aantal 60-plussers hoger dan gemiddeld, zoals:
  • zorg en welzijn
  • industrie
  • openbaar bestuur Met name in de zorg ontstaat een dubbele druk door de vergrijzing: er stromen meer werknemers uit omdat ze met pensioen gaan en tegelijkertijd zorgt een vergrijzende bevolking voor een stijgende vraag naar zorg.

• Deeltijdwerk Nederland heeft het hoogste aandeel deeltijdwerk van Europa en het aantal mensen dat in deeltijd is gaan werken, groeit. Het is ook niet overal mogelijk om voltijds te werken, zoals in de buitenschoolse opvang of leerlingenvervoer, waar de werkuren buiten schooltijden vallen. Ook in de zorg wordt veel met deeltijdse contracten gewerkt om de druk op de roosters (bij ziekte) te minimaliseren.
• Mismatch door veranderende arbeidsmarkt Ook zijn er op dit moment relatief veel mensen die geen aansluiting met de arbeidsmarkt vinden, omdat hun profiel niet (helemaal) aansluit op de arbeidsmarkt, een mismatch. Oorzaken van mismatches zijn bijvoorbeeld:
  • Studenten kiezen voor een opleiding waarvan de kansen op de arbeidsmarkt klein zijn.
  • Mensen zijn niet op tijd omgeschoold.
  • Mismatch in voorkeuren: de wensen van de werknemer of werkzoekende sluiten niet aan op de wensen van de werkgever, of andersom. Bijvoorbeeld locatie, taal, aantal uren, etc.
  • Er komen de komende jaren nieuwe functies bij op de arbeidsmarkt (zoals bijvoorbeeld dronepiloot of neuromarketeer).
  • Binnen bestaande functies ontwikkelen taken en vaardigheden zich snel. Het kan zijn dat iemand de aansluiting met de arbeidsmarkt verliest wanneer iemand zich niet blijft ontwikkelen. Een profiel sluit dan steeds minder goed aan bij wat de arbeidsmarkt vraagt.Krapte nog niet voorbij

De krapte op de arbeidsmarkt is niet nieuw en heeft verschillende oorzaken. Zo was er de coronacrisis, structurele factoren, zoals vergrijzing en deeltijdwerk, en is er in sommige gevallen sprake van een mismatch. Vanwege structurele factoren zal de krapte in een aantal sectoren blijven.