Generatieve AI heeft grote invloed op de arbeidsmarkt. Mensen gebruiken AI-toepassingen als ChatGPT als een digitale assistent die werkzaamheden ondersteunt of gedeeltelijk overneemt. Hierdoor stijgt de productiviteit en zijn er minder mensen nodig voor hetzelfde werk. Toch verwachten deskundigen niet dat dit op korte termijn tot massawerkloosheid zal leiden.

Veel werk verandert sterk door AI. Dit vereist nieuwe vaardigheden van mensen. Experts voorzien dan ook een grotere mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Voor werkgevers betekent dit dat het lastiger wordt om nieuwe medewerkers te vinden met de juiste vaardigheden en vakkennis. Voor werkzoekenden dat zij moeilijker een passende baan vinden.

Bepaalde taken worden door kunstmatige intelligentie geheel of deels vervangen. Denk aan administratieve taken, taalkundige en creatieve werkzaamheden en taken die bij data- en beeldanalyse komen kijken. Aan de andere kant groeit door AI de behoefte aan digitale en kritische vaardigheden (‘fact checking’). Doordat AI bepaalde vakinhoudelijke taken overneemt, worden menselijke soft skills zoals communicatieve vaardigheden, samenwerken en ethisch besef belangrijker. Vooral aanpassingsvermogen is cruciaal.

Door AI daalt de vraag naar beroepen met veel routinematige taken en een sterke focus op taal of data. Dit geldt vooral voor de volgende beroepsrichtingen:

• administratieve beroepen
• financiële beroepen
• juridische beroepen
• klantenservicemedewerkers
• consultants
• ICT-beroepen
• creatieve beroepen

Vooral kennisintensieve sectoren merken hier als eerste de gevolgen van. Dit zijn sectoren waarin kennis en data een grote rol spelen. Voorbeelden zijn de zakelijke dienstverlening, juridische en financiële sector en ICT. Voor andere sectoren zien deskundigen ook kansen. Denk aan de inzet van computer vision in de gezondheidszorg, waarmee beelden beter en sneller kunnen worden geanalyseerd. Of robots in de industrie.

Werkgevers zijn vaak terughoudend om AI te gebruiken. Bijvoorbeeld vanwege de privacywetgeving. Toch moeten zij met hun medewerkers over AI praten en in scholing investeren, waarschuwen experts. Zo maken zij hun organisatie toekomstbestendig. Werken met kunstmatige intelligentie vergroot de productiviteit en het werkplezier van werknemers. Bepaald werk wordt bereikbaar voor mensen die voorheen buitengesloten bleven. Maar evengoed kan de inzet van AI ook de druk op starters of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vergroten. Verlies van autonomie is een ander risico.

Door AI stijgt de behoefte aan bij- en omscholing. Digitale geletterdheid wordt een onmisbaar onderdeel van onderwijs en bijscholing. Het onderwijs moet zich hierbij flexibel opstellen, vinden experts. Bijvoorbeeld met flexibele leerplannen en door het leeraanbod voor volwassenen meer in overleg met werkgevers op te stellen. Ook de overheid speelt een belangrijke rol. Zij kan bijvoorbeeld zorgen voor voldoende datacenters en bij- en omscholing stimuleren.

Voor het rapport ‘Op weg naar AI die werkt voor iedereen’ interviewde UWV 19 deskundigen over het effect van kunstmatige intelligentie op de arbeidsmarkt. De experts komen uit verschillende kennisgebieden, van techniek tot economie. Met het rapport helpt UWV arbeidsmarktpartijen, onderwijs en overheid om ervoor te zorgen dat iedereen meekomt in de snel veranderende werkomgeving. Welke kant het opgaat is in veel gevallen afhankelijk van onze eigen keuzes.

Meer van dit soort artikelen lezen? Meld u aan voor de kennisnieuwsbrief van UWV en ontvang nieuws over de arbeidsmarkt en recent verschenen kennispublicaties.