Naast het aantal openstaande vacatures voor een bepaald beroep staat het aantal werkzoekenden binnen het beroep. Er is krapte als het aantal openstaande vacatures groter is dan het aantal werkzoekenden. Dit laat bijvoorbeeld de UWV Spanningsindicator zien.

Door de structuur van de arbeidsmarkt kan het aantal vacatures variëren, zoals bij seizoensgebonden werk, projectmatige opdrachten of tijdelijke contracten. Dit kan een vertekend beeld geven en betekent niet dat er een langdurig tekort aan werknemers is in dat beroep.

Soms is er een verschil tussen de vaardigheden die werkzoekenden hebben en de vaardigheden die werkgevers zoeken. Zelfs als er veel vacatures zijn in een bepaald beroep, kunnen er veel werkzoekenden zijn die niet de juiste kwalificaties of ervaring hebben om aan de eisen van die vacatures te voldoen. Werkgevers kunnen daar in hun manier van werven op inspelen. Dat kan op verschillende manieren.

Het kan voorkomen dat een groot aantal openstaande vacatures in de ene regio samengaat met een tekort aan arbeidskrachten, terwijl in de andere regio een te groot aanbod van arbeidskrachten is. Sommige gebieden kunnen een groot aanbod van werkzoekenden in bepaalde beroepen hebben, terwijl andere gebieden juist een tekort ervaren.

De vraag naar bepaalde beroepen kan afnemen als gevolg van technologische vooruitgang en automatisering. Dit kan ertoe leiden dat er minder vacatures voor een bepaald beroep zijn, zelfs als er eerder krapte voor het beroep was. In de publicatie ‘Toekomstverwachtingen werkgevers’ gaat UWV hier dieper op in. Beschreven wordt onder andere welke vaardigheden in de toekomst belangrijk worden.

Het kan lang duren om de opleiding en training te behalen, die nodig zijn om in bepaalde beroepen te kunnen werken. Vacatures kunnen dan niet onmiddellijk worden opgevuld uit het aanbod van beschikbare kandidaten.

Voor een nauwkeurig beeld van de krapte in een beroep is ook het onderscheid tussen ontstane vacatures en openstaande vacatures van belang, net als het aantal werkzoekenden.

Er kunnen nieuwe functies ontstaan door uitbreiding van bedrijven, vervanging van werknemers die vertrekken of met pensioen gaan, of door nieuwe projecten en initiatieven. Dat kan leiden tot een tijdelijke toename van het aantal vacatures. Dit betekent niet perse dat er een structureel tekort aan arbeidskrachten is. Het kan simpelweg wijzen op normale schommelingen in de arbeidsmarkt.

Soms staan vacatures langdurig open, omdat ze niet kunnen worden ingevuld vanwege het ontbreken van (geschikte) kandidaten. Het aantal openstaande vacatures kan een indicator zijn van een structureel tekort aan arbeidskrachten voor dat specifieke beroep.

Het aantal openstaande vacatures moet worden bekeken in combinatie met het aantal werkzoekenden. Het komt voor dat er veel vacatures openstaan voor een bepaald beroep, terwijl er tegelijkertijd een groot aantal werkzoekenden met de juiste vaardigheden en ervaring beschikbaar is. Dit kan wijzen op een mismatch in de verwachtingen van werkgevers en werkzoekenden. Deze mismatch kan komen door factoren zoals salaris, arbeidsvoorwaarden, locatie of andere aspecten van het werk die niet overeenkomen met de wensen van werkzoekenden.