In 2023 koelt de arbeidsmarkt af. Volgens de eerder gepubliceerde prognose van UWV komt de banengroei van werknemers hierdoor in een lagere versnelling en valt bijna stil in 2024. In een aantal regio’s wordt zelfs een afname van het aantal werknemersbanen verwacht in 2024. De regio’s met de grootste groei van het aantal werknemersbanen in 2024 zijn:
- Groot Amsterdam
- Flevoland
- Midden-Utrecht
Halverwege 2022 piekte het aantal vacatures in Nederland tot het hoogste niveau sinds 1997. Sindsdien daalt het aantal vacatures en zijn er in bijna alle arbeidsmarktregio’s minder vacatures dan een jaar geleden. Wel zijn er in alle regio’s meer vacatures dan eind 2019, voor de coronacrisis. De arbeidsmarkt is overal nog steeds krap of zeer krap. Hierdoor blijft het voor werkgevers moeilijk om personeel te vinden.
Veranderingen in omvang en samenstelling van de bevolking hebben gevolgen voor de arbeidsmarkt. Geleidelijk schuiven 3,7 miljoen inwoners van 50 tot 65 jaar de komende jaren door naar de groep 65-plus. Zij bereiken de pensioengerechtigde leeftijd en verlaten (meestal) de arbeidsmarkt. Deze groep is groter dan jongere leeftijdsgroepen. Door deze vergrijzing houdt de krapte voorlopig aan. Het aandeel 50 tot 65 jarigen is het hoogst in de volgende regio’s:
- Achterhoek
- Midden-Limburg
- Drenthe
- Noord-Limburg
- Zuid-Limburg
Vooral in het openbaar bestuur, onderwijs en transport en logistiek werken naar verhouding veel 60-plussers. In absolute aantallen werken de meeste 60-plussers in zorg en welzijn en in de industrie. Zij verlaten relatief snel de arbeidsmarkt vanwege pensioen.
Naast vergrijzing speelt ook de mismatch op de arbeidsmarkt een rol. Veel vacatures blijven onvervuld omdat werkzoekenden niet altijd over de benodigde opleiding, kennis en ervaring beschikken.
Het onderwijs en de arbeidsmarkt sluiten soms niet goed op elkaar aan. Zo kiezen studenten af en toe voor opleidingsrichtingen waar minder vraag naar is. Daarnaast verandert de vraag van werkgevers door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen. Om goed inzetbaar te blijven op de arbeidsmarkt is het belangrijk dat mensen zich een leven lang ontwikkelen.
Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt vindt niet iedereen even makkelijk werk. Hiervoor zijn diverse redenen te noemen, bijvoorbeeld een beperking, ziekte of handicap. Ook beschikken werkzoekenden niet altijd over de basisvaardigheden waar werkgevers om vragen. Zij hebben moeite met lezen en/of schrijven, of missen belangrijke digitale vaardigheden. Sommige mensen zijn terughoudend om (meer) te gaan werken. Door verlies van toeslagen of andere inkomensondersteuning verwachten zij er financieel niet of weinig op vooruit te gaan.
In Nederland zijn bijna 1,2 miljoen mensen die (meer uren) willen werken. Een deel van dit onbenut arbeidspotentieel is in beeld bij UWV en gemeenten en geregistreerd als werkzoekende bij UWV (GWU). En omgekeerd geldt hetzelfde: ook maar een deel van het GWU telt mee bij het onbenut arbeidspotentieel.
Er zijn verschillende manieren om vraag en aanbod beter op elkaar aan te laten sluiten. Iedere arbeidsmarktregio heeft zijn eigen uitdagingen en oplossingen. Het laatste hoofdstuk van Regio in Beeld beschrijft uitdagingen en oplossingen voor de regionale arbeidsmarkt.
Ook tijdens de talkshow KRAP zijn de uitdagingen en belemmeringen op de arbeidsmarkt uitvoerig aan de orde geweest. Deskundigen spraken over ‘de toekomst van werk’ en kwamen met suggesties en oplossingen voor krapte op de arbeidsmarkt.