Vanessa Umboh is armoedebestrijdster, oprichtster van stichting Stem zonder Gezicht en auteur van ’Moeder van 40.000 kinderen’. Ze kwam na een ontslag vanwege een klokkenluidersincident en een onbegrepen burn-out zelf in armoede terecht. Zij was een van de gasten tijdens de UWV-talkshow KRAP over bestaanszekerheid en schreef deze gastcolumn op persoonlijke titel.
Een fatsoenlijke basis is geen gunst, maar een recht. En dit recht afdwingen is een plicht en verantwoordelijkheid van de overheid.
Armoede is geen keuze, maar een ketting van omstandig-heden die iedereen kan overkomen. Of het nu gaat om een ontslag, een scheiding of gezondheidsproblemen: één tegenslag kan je hele leven op z’n kop zetten. Toch blijven beleidsmakers het individu aanspreken op zelfredzaamheid, voorbijgaand aan de structurele oorzaken. Maar hoe kun je verantwoordelijkheid nemen als de overheid zelf haar verantwoordelijkheid niet draagt? De overheid heeft het sociale vangnet laten verslappen en daarmee het vertrouwen van de burgers verspeeld. Het beleid sluit niet aan bij wat mensen werkelijk nodig hebben en slaat de plank mis als het gaat om het bieden van duurzame oplossingen.
We hebben een nieuw paradigma nodig. Een andere manier van denken over wat een fatsoenlijke samenleving is, gebaseerd op een beschavingsideaal waarin iedereen gelijke, dan wel alle kansen krijgt. Een samenleving waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen en niemand wordt uitgesloten. Dat kan alleen als we erkennen dat armoedebestrijding een collectieve verantwoordelijkheid is: de overheid moet het voortouw nemen, maar het vraagt ook om samenwerking op wijkniveau, samen met de mensen om wie het gaat. Niet beleid schrijven vóór hen, maar mét hen. Niet praten over armoede, maar armoede werkelijk zien en het lijden in de ogen kijken.
Dat vraagt om compassie en daadkracht, om werkelijk verschil maken. Een samenleving waarin iedereen meetelt, is een samenleving waarin mensen bereid zijn elkaar te zien en voor elkaar op te komen. Waar rechten niet alleen op papier bestaan, maar in de praktijk verankerd zijn. De grondwet belooft ons bescherming, maar die belofte wordt nu gebroken. In plaats van bescherming biedt de overheid mensen soms problemen, door schulden te creëren met al haar (semipublieke) diensten en vervolgens verlossing te beloven met ineffectieve diensten en slecht bedachte initiatieven.
Laten we stoppen met pleisters plakken en samen zorgen dat iedereen in de basis genoeg heeft. Alleen zo bouwen we aan een rechtvaardige samenleving waarin niet langer armoede de norm is, maar bestaanszekerheid. Uit liefde voor onze ‘mede-ander’, onze medemens.
Meer van dit soort artikelen lezen? Meld u aan voor de nieuwsbrief van UWV Magazine en ontvang waardevolle artikelen over arbeidsmarkt en sociale zekerheid in uw inbox.