Voice-over (VO): De arbeidsmarkt ontcijferd.

Vincent Durivou (VD): Met dit keer het verhaal van Janny. 60 jaar en na een reorganisatie was ze ineens werkloos. Hoe kon het dan toch gebeuren dat zij van callcenter trainer hovenier werd? En hoe draagt haar overstap bij aan de Nederlandse klimaattransitie? Met deze keer de enorme vraag naar mensen in klimaatberoepen. Van technici tot beleidsmedewerkers en van ICT'ers tot hoveniers.

VO: Welkom bij de podcast van UWV waarin we elke maand voorbij de cijfers van de arbeidsmarkt kijken én de verdieping opzoeken. Met één verhaal dat staat voor een grotere ontwikkeling. Onze experts nemen je mee, aan de hand van feiten, analyses, voorbeelden en context. Met deze keer: de enorme vraag naar mensen in klimaatberoepen. Van technici tot beleidsmedewerkers, van ICT'ers tot hoveniers -- zonder mensen geen klimaattransitie. Een verhaal over carrièreswitches, nieuwe kansen en maatschappelijke impact.

VD: Ik ben Vincent Durivou. Naast me in de studio Freek Kalkhoven, arbeidsmarktadviseur bij UWV en iemand die alles kan vertellen over klimaatbanen. Welkom Freek.

Freek Kalkhoven (FK): Dank je wel.

VD: En dit is aflevering 8 van de arbeidsmarkt ontcijferd. Freek, Janny dus, 60 jaar en ja je mag wel zeggen een opmerkelijke carrière switch. Vertel.

FK: Ja Vincent, je zegt het al heel mooi in de intro eigenlijk, zonder mensen geen klimaattransitie. En een van die mensen is inderdaad Janny. Janny, je zei het zelf al, trainer bij een callcenter. En opeens werd ze ontslagen door een reorganisatie, 59 jaar. En ze stond voor een keuze. Maar in plaats van te zoeken naar een vergelijkbare functie, koos ze voor iets compleet anders: hovenier. Ze had altijd al liefde voor groen, voor tuinieren. Maar goed, daar je werk van maken is natuurlijk een ander verhaal.

Wat ze deed, ze stuurde haar cv naar UWV, kwam in contact met een adviseur die haar wees op een omscholingscursus basiswerken in het groen. Een traject specifiek voor zij-instromers dat is opgezet door verschillende hoveniersbedrijven met UWV en een trainingscenter. Ja, natuurlijk een heel spannende stap voor Janny. Ze zegt zelf daarover: ‘Ik ben 59 jaar, zo populair ben ik niet meer op de arbeidsmarkt. Als ik iets wil, dan moet ik het nu doen.’

Binnen drie maanden ging ze van werkloos naar assistent-hovenier bij Van Tuinen Tuinservice in Friesland. Dus het is gelukt. En het bijzondere is dat Janny dus in het klein bijdraagt aan die grotere klimaattransitie. Want hoveniers spelen daarin een heel belangrijke rol. Bij het vergroenen van Nederland – denk aan de biodiversiteit, de CO₂-opslag – maar ook de klimaatadaptatie in stedelijke gebieden. Het wordt steeds warmer, steeds heter, en groen kan daar iets tegen doen.

VD: Ja, een extra mooie overstap dus in alle opzichten. Maar hoe groot is nou eigenlijk die behoefte aan mensen zoals Janny?

FK: Ja, enorm groot. Voor de totale klimaattransitie – dus niet alleen de groene beroepen, maar iedereen – zijn er ongeveer 100.000 vacatures die vervuld moeten worden. Dan hebben we het over vooral wel technische mensen, vakmensen, van mbo-niveau tot universitair. Maar ook andere professionals zijn cruciaal: beleidsmedewerkers, vergunningsverleners, planologen, ICT'ers. Veiligheidsberoepen spelen een belangrijke rol, want werken met elektriciteit bijvoorbeeld kan gevaarlijk zijn, transportberoepen. Maar ook dus groene beroepen, zoals hoveniers, landschapsarchitecten, natuurbeheerders. En het probleem is dat die mensen er gewoonweg niet zijn. Er is gewoon een groot tekort in al die beroepen.

En het probleem is dat dit soort beroepen ook worden gevraagd in andere sectoren, zoals de bouw, de installatiebranche, de industrie. En daarom is het juist zo belangrijk om mensen te enthousiasmeren. Om mensen te activeren om echt te kiezen voor die overstap richting een klimaatberoep. Dat geldt ook voor jongeren trouwens, om die op school te enthousiasmeren.

VD: Ja, maar is dat nou ook genoeg? Is dit dan de manier om al die klimaatvacatures in te vullen?

FK: Ik denk voor een groot deel wel. Ik denk dat het helpt. Maar tegelijkertijd moet er nog veel meer gebeuren. Dan denk ik vooral aan het slimmer en efficiënter werken. De inzet van technologie zoals AI wordt dan genoemd of andere technologieën. In de groene sector zie je dat al gebeuren. Denk aan precisielandbouw, ent-robots, melkrobots, sensortechnologie. Ja, de mens kan het niet alleen, dat is duidelijk. We hebben echt de machine ook nodig, om het samen te doen.

FK: Ja, mens en machine die samenwerken – interessante tijden. Heel benieuwd waar dat allemaal heen gaat.

Maar goed, zo meteen gaan we even kijken naar wat die vraag naar klimaatbanen nou precies betekent voor werkzoekenden. Maar eerst de nieuwste kerncijfers.

VO: De arbeidsmarkt update.

VD: Freek, welke arbeidsmarktcijfers kun je met ons delen? En misschien heb je zelfs ook wel cijfers specifiek over de klimaatbaan.

FK: Ja, ik heb weer wat cijfers meegenomen natuurlijk.

Ik begin even algemeen. We kijken altijd even naar vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, dat doen we nu ook. En dan zien we dat Nederland ongeveer 400.000 openstaande vacatures heeft. En dat de vraag naar personeel gewoon ontzettend hoog is en stabiel hoog blijft, eigenlijk. Nou, kijk je naar het aantal WW-ontvangers in augustus van dit jaar, dan zijn het er bijna 186.000. Dat is een laag aantal, dus veel lager dan de vragen. En je ziet ook dat dat stabiel laag is eigenlijk, indicatief voor de totale werkloosheid.

VD: Oké.

FK: En dan de klimaatbaancijfers. Nou, net noemde ik al een heel belangrijk cijfer, dat ga ik nog een keer noemen: 100.000 openstaande vacatures die vervuld moeten worden in de klimaatsectoren.

Een ander getal wat ik heb meegenomen is om die krapte aan te tonen. Dus als je alleen ook kijkt naar tuinaanleg en tuinonderhoud zijn er ruim vier openstaande vacatures tegenover één werkzoekende. Dus een verhouding van vier staat op één. Dat geeft aan hoe goed de kansen zijn voor mensen, net zoals Janny, om die overstap te maken naar een beroep zoals hovenier.

VD: Ja, een hele getallenreeks. En ter afsluiting daarvan natuurlijk jouw getal van de maand - voor de draad ermee.

FK: Ja, ik heb dit keer gekozen voor vijf.

VD: Vijf, oké. Maakt zoals altijd toch weer nieuwsgierig, natuurlijk. Waar staat dit getal voor?

FK: Ja, in het Klimaatakkoord van 2019 zijn afspraken gemaakt over vijf klimaatsectoren. En dat zijn de gebouwde omgeving, energiesystemen, de industrie, de mobiliteitssector, en landbouw en landgebruik. Dus dat zijn vijf verschillende klimaatsectoren.

En in elk van die sectoren ontstaan nieuwe beroepen, veranderen ook bestaande beroepen. Bekende voorbeelden zijn installateurs van warmtepompen bijvoorbeeld, isolatiemonteurs, monteurs van elektriciteitsnetten, technici voor elektrische voertuigen, laadpalen, noem maar op. Maar dus ook hele andere beroepen die ik net ook al zei, dus beleidsadviseurs, ICT'ers, transportberoepen. Het laat eigenlijk zien hoe breed die klimaattransitie is, hoeveel verschillende talenten en achtergronden we eigenlijk kunnen gebruiken.

Nou, en voor al die vijf klimaatsectoren heeft UWV verschillende rapporten uitgebracht waarin we uitleggen: wie zijn er dan precies nodig, wat voor beroepen? Maar ook: wat voor taken en skills worden er gevraagd?

VD: Heel interessante en voor verschillende mensen ook relevante rapporten. Waar vinden mensen die?

FK: Dat is op onze website, dat is uwv.nl/arbeidsmarktinformatie. En dan kun je doorklikken naar de sector klimaat, en daar staan al die rapporten.

VD: Dat is the place to be. Oké, ter afsluiting, Freek. We hebben het gehad over Jannie's overstap. En die grote vraag naar klimaatbanen. Wat betekent nou die vraag voor werkzoekenden die zo’n zelfde stap overwegen?

FK: Nou, ik zou vooral als tip willen meegeven aan werkzoekenden: laat je niet afschrikken door het idee dat je een technische achtergrond moet hebben. Vaak denk je natuurlijk: klimaatberoepen, dat zijn dan de techneuten, dat zijn de installateurs en de monteurs. Maar dat hoeft niet, want zoals gezegd is de behoefte heel breed. Klimaatbanen zijn er in allerlei vormen en maten. En Janny's verhaal laat ook zien dat passie en leerbereidheid vaak belangrijker zijn dan de exacte vooropleiding.

UWV kan werkzoekenden wijzen op hun eigen interesses en vaardigheden. Vind je het leuk om bijvoorbeeld mensen te adviseren? Nou, dan kan je natuurlijk prima als beleidsmedewerker of adviseur aan de slag. Ben je handig, dan zijn er natuurlijk ook heel veel mogelijkheden in de klimaatsectoren. UWV helpt werkzoekenden bij het verkennen van mogelijkheden en het vinden van passende omscholingstrajecten. En via de Werkgeversservicepunten brengen we werkzoekenden in contact met werkgevers die openstaan voor het opleiden van zij-instromers.

VD: Oké, dus hulp en tips op allerlei fronten. En voor mensen specifiek die twijfelen over zo’n grote verandering op latere leeftijd?

FK: Nou ja, ik denk, met die 100.000 vacatures die open staan, dat ieder talent nodig is voor die enorme transitie waar we voor staan. Dus leeftijd zou wat mij betreft niet uit mogen maken.

Janny zegt het zelf ook heel mooi. Ze zegt: ‘Als je op voorhand allerlei beren op de weg ziet, dan wordt het nooit wat.’ Ze laat zien: ze was 59 jaar toen ze begon, en nu staat ze elke ochtend om vijf uur op om haar bijdrage te leveren aan de groenere wereld.

Dus ik zeg: als zij het kan, dan kunnen anderen het ook.

VD: Een positieve case en een passende, positieve afsluiting. Dank je wel Freek.

FK: Graag gedaan.

VO: Dit was de podcast ‘De arbeidsmarkt ontcijferd’. Abonneren kan via de bekende podcastplatforms. Benieuwd naar nog meer cijfers en verdieping? Kijk dan op uwv.nl/arbeidsmarktinformatie. Tot de volgende keer!