UWV's nieuwste arbeidsmarktprognose 2025-2027 schetst een opmerkelijke paradox: de banengroei valt vrijwel stil met ruim 100.000 extra banen tot 2027, maar tegelijk ontstaan er jaarlijks bijna anderhalf miljoen vacatures. Rob Witjes, hoofd arbeidsmarktinformatie en -advies bij UWV, legt uit wat deze cijfers betekenen voor werkgevers en werknemers.
'De arbeidsmarkt is volop in beweging, ook al lijken de cijfers dat niet te suggereren’, verklaart Witjes de schijnbare tegenstelling. De banengroei stagneert bij slechts 1,1 procent, maar de vervangingsvraag blijft enorm. 'Negen op de tien vacatures ontstaan doordat mensen bewegen van de ene naar de andere baan of met pensioen gaan. Het is vooral vervangingsvraag.'
Deze dynamiek vraagt om een nieuwe benadering van werkgevers. Waar vroeger vooral werd ingezet op werven, kijken bedrijven nu ook naar personeelsbehoud. 'Het heeft weinig zin te werven aan de voorkant als de achterdeur openstaat’, constateert Witjes. UWV probeert werkgevers te helpen hun personeel aan boord te houden met tips over bijvoorbeeld een gezonde werk-privé-balans, duurzame inzetbaarheid en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden.
Anticiperen op onzekerheid
Amerikaanse importheffingen, geopolitieke spanningen, de opkomst van AI – de onzekerheden stapelen zich op. Witjes benadrukt dat UWV werkgevers helpt voorbereiden op verschillende scenario's. 'Als Trump importheffingen van 25 procent op auto's en 20 procent op overige EU-producten doorvoert, drukt dat uiteindelijk de banengroei met nog eens 0,2 procentpunt.'
Maar achter het gemiddelde gaan grote verschillen schuil. Sectoren die veel exporteren naar de VS, zoals metaal en chemie, worden harder getroffen. Voor werknemers in deze sectoren verwacht UWV de komende jaren nog steeds volop kansen om over te stappen naar andere beroepen en sectoren. 'Onze rol is om vroegtijdig te signaleren en mensen te ondersteunen bij de overgang naar toekomstbestendige banen.'
Van kennis naar actie
UWV's prognoses tonen krimp in de landbouw en groei in ICT. Maar hoe vertaalt zich dat naar praktische begeleiding? Witjes legt uit dat naast groei of krimp van banen vooral de vervangingsvraag van belang is. 'In de landbouw verdwijnen veel banen omdat zelfstandigen geen opvolger vinden. In de ICT groeit het aantal banen, maar hebben werkgevers minder problemen om personeel te vinden dan een paar jaar geleden.'
Deze regionale en sectorale verschillen vragen om maatwerk. Via de Werkcentra biedt UWV gerichte ondersteuning per regio. De banengroei in ICT zit bijvoorbeeld vooral in de Randstad, terwijl andere regio's andere kansen bieden. Zo groeit in veel regio’s buiten de Randstad het aantal banen sneller dan het aantal inwoners tussen 18 jaar en de AOW-leeftijd. UWV's rol verschuift van het leveren van algemene arbeidsmarktdata naar het bieden van meer toegespitste loopbaaninformatie.
AI: van onzekerheid naar inzicht
Over kunstmatige intelligentie is Witjes nog voorzichtig. 'Bedrijven weten dat AI een rol gaat spelen, maar veel weten nog niet hoe zij dat moeten inpassen om hun productiviteit te verhogen.' De impact op banengroei is vooralsnog beperkt, maar ook UWV bereidt zich voor. Binnenkort publiceert de organisatie een rapport waarin de impact van AI op vaardigheden, beroepen en sectoren nader wordt geduid.
'Medewerkers moeten worden bijgeschoold voordat AI een bijdrage kan leveren aan vermindering van de personeelskrapte. Het zal echter moeilijk zijn het personeel te vinden om hen te kunnen trainen', erkent Witjes. Hier ligt een uitdaging voor alle arbeidsmarktpartijen om samen te werken aan nieuwe opleidingsvormen.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
De mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt vraagt om innovatie van alle partijen. Witjes is duidelijk: 'Alle arbeidsmarktpartijen dragen samen verantwoordelijkheid. Werknemers en werkzoekenden dienen bij te blijven bij ontwikkelingen en werkgevers dienen hen daarin te ondersteunen.'
UWV's rol is faciliterend: leren en ontwikkelen zo eenvoudig en aantrekkelijk mogelijk maken. Het onderwijs moet curricula aanbieden die aansluiten op wat de arbeidsmarkt vraagt. 'Wij proberen deze partijen samen te brengen en zorgen voor de juiste informatie op het juiste moment.'
In een tijd waarin de arbeidsmarkt complexer wordt, zet UWV stappen naar een meer ondersteunende rol. Van uitvoerder naar publieke dienstverlener met oog voor de menselijke maat – een ontwikkeling die past bij de bewegende tijden waarin we leven.