Het monitoren van de volumeontwikkelingen van de uitkeringen is voor verschillende partijen van belang. De volumes zijn van invloed op de kosten en daarmee op hoogte van de door het ministerie van SZW vastgestelde premies. Voor UWV zelf zijn de ramingen belangrijk voor zowel het goed kunnen beoordelen van de aanvragen als voor het tijdig betalen van de uitkeringen. Tevens biedt het monitoren van de volumes werkgevers, beleidsmakers en andere betrokkenen de mogelijkheid om bijtijds bij te sturen, aldus De Vries. 'Hoe eerder je opmerkt dat in bepaalde sectoren (of groepen mensen) het risico op arbeidsongeschiktheid groter dan gebruikelijk is, hoe sneller je maatregelen kunt nemen.'

Hoewel de plotselinge groei van 15% van het aantal WIA-aanvragen in 2023 een iets vertekend beeld geeft is er sprake van een bijzondere situatie, aldus De Vries. ‘Deels is die te verklaren doordat steeds meer mensen aan het werk zijn wat betekent dat er logischerwijs ook meer mensen uitvallen. Maar ook de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd speelt een rol. Het risico dat een 60-plusser in de WIA komt is nu eenmaal groter dan van een jonger iemand.’ 

Voor de groep 60-plussers is sinds oktober 2022 bovendien een uitzonderingsmaatregel in de WIA-claimbeoordeling van toepassing. Omdat UWV al jaren kampt met te weinig verzekeringsartsen, zijn er grote achterstanden ontstaan bij de afhandeling van WIA-aanvragen. Daarom heeft UWV tijdelijk toestemming gekregen van het ministerie van SZW voor een vereenvoudigde en versnelde claimbeoordeling bij 60-plussers. De verzekeringsarts wordt alleen ingeschakeld als de WIA-aanvrager duurzaam geen arbeidsmogelijkheden blijkt te hebben. ‘Dat heeft voor deze groep geleid tot een toename van het aantal WIA-toekenningen van 80% naar 90%', zegt De Vries.

Opvallend is de grote groei bij relatief jonge vrouwen. De Vries: ‘Het is nog te vroeg om vast te stellen met welke diagnose zij hun WIA-aanvraag doen. Maar wat we zien is dat deze vrouwen vaak werken in de sectoren onderwijs, zorg en welzijn en het openbaar bestuur. Deze sectoren kampen al langer met een hoge werkdruk. Door het personeelstekort is de werkdruk alleen maar groter, met als gevolg ene hogere kans stressklachten. Mogelijk vallen meer mensen uit om die reden.’

De WIA-instroom, verwacht De Vries, zal in 2024 een kleinere groei kennen dan in 2023. ‘De 60-plusmaatregel zorgde in 2023 voor een extra stijging van de instroom in de WIA, in 2024 zal die ongeveer even groot zijn en dus niet tot extra instroom leiden.’ Maar, tekent hij aan, toekomst-ramingen maken voor de WIA blijft een lastige zaak.’ Voor de raming van de arbeidsongeschiktheidsvolumes heb je rekening te houden met zowel externe als interne factoren. We weten bijvoorbeeld niet hoe langdurige uitval als gevolg van werkstressgerelateerde klachten zich verder zal ontwikkelen. Ook interne factoren bij UWV zoals de beperkte capaciteit aan verzekeringsartsen spelen een rol. Juist vanwege deze combinatie van externe en interne factoren is het maken van goeie voorspellingen voor de WIA echt een hersenkraker.’